Ցողունային բջիջը ոչ հասուն (չտարբերակված) բջիջն է, որից կարող են զարգանալ բազմաբջիջ օրգանիզմի տարատեսակ բջիջներ: Ցողունային բջիջներն ընդունակ են ինքնավերականգնման՝ կիսվելու առանց տարբերակման և առանց ֆենոտիպի փոփոխման: Այդպիսի վիճակում նրանք կարող են անսահմանափակ կիսվել: Ցողունային բջիջների կարևոր հատկություն է նրանց ներուժը (պոտենտությունը)՝ բջիջների տեսակների որոշակի քանակի ստեղծման հնարավորությունը: Այսպես, տոտիպոտենտություն նշանակում է, որ տվյալ ցողունային բջիջը կարող է սկիզբ տալ օրգանիզմի ցանկացած բջջի, իսկ պլյուրիպոտենտությունը՝ ցանկացած բջիջ, բացի սաղմնային թաղանթի բջիջները:
Մուլտիպոտենտ բջիջների հնարավորությունները փոքրացած են մինչև մեկ սաղմնային թերթիկի սահմանները: Այսպես, մեզոդերմայի ցողունային բջիջը կարող է դառնալ սրտամկանի, ստամոքսի հարթ մկանների, ոսկրերի, աճառների, արյան նախատիպ, բայց ոչ նեյրոնների, որոնք առաջանում են էկտոդերմից:
Փաստորեն, զիգոտան (բեղմնավորված ձվաբջիջը) նույնպես ցողունային բջիջ է:
Այս բջիջները կարող են զգալ քիմիական ազդանշանները, որոնք նրանց դրդում են տեղափոխվել վնասված հյուսվածքներ և տարբերակվել, որից հետո նրանք վերականգնում են վնասված կամ մահացած բջիջները` նպաստելով ապաքինմանը:
Վերջին ժամանակները կլինիկական պրակտիկա է ներդրվել ցողունային բջիջների տրանսպլանտացիան, ինչը նոր մոտեցում է շատ հիվանդությունների բուժմանը՝ նյարդային, սիրտ-անոթային և այլ օրգան-համակարգերի, չարորակ նորագոյացությունների դեմ պայքարին, վերքերի ապաքինմանը, ինչպես նաև` երիտասարդացման:
Ցողունային բջիջների հետազոտման կարևորագույն քայլը ճապոնացիներ Կատսուտոսի Տակախասիի և Սինյա Յամանակայի բացահայտումն էր. սոմատիկ բջիջների (մարմնի բջիջների` սեռական բջիջներից զատ), կերպափոխումը պլյուրիպոտենտ ցողունային բջիջների: Ինդուկցված ցողունային բջիջների (արհեստականորեն ստացված) ուսումնասիրության համար Սինյա Յամանական և Ջոն Գերդոնը 2012 թ. արժանացան Նոբելյան մրցանակի:
Սկզբնաղբյուր. indicator.ru
Սոցցանցերում
